به رگهاى دل این آدمى گوشتپاره‏اى آویزان است که شگفت‏تر چیز که در اوست آن است ، و آن دل است زیرا که دل را ماده‏ها بود از حکمت و ضدهایى مخالف آن پس اگر در دل امیدى پدید آید ، طمع آن را خوار گرداند و اگر طمع بر آن هجوم آرد ، حرص آن را تباه سازد ، و اگر نومیدى بر آن دست یابد ، دریغ آن را بکشد ، و اگر خشمش بگیرد بر آشوبد و آرام نپذیرد ، اگر سعادت خرسندى‏اش نصیب شود ، عنان خویشتندارى از دست بدهد ، و اگر ترس به ناگاه او را فرا گیرد ، پرهیزیدن او را مشغول گرداند ، و اگر گشایشى در کارش پدید آید ، غفلت او را برباید ، و اگر مالى به دست آرد ، توانگرى وى را به سرکشى وادارد ، و اگر مصیبتى بدو رسد ناشکیبایى رسوایش کند ، و اگر به درویشى گرفتار شود ، به بلا دچار شود ، و اگر گرسنگى بى طاقتش گرداند ، ناتوانى وى را از پاى بنشاند ، و اگر پر سیر گردد ، پرى شکم زیانش رساند . پس هر تقصیر ، آن را زیان است ، و گذراندن از هر حد موجب تباهى و تاوان . [نهج البلاغه]
عرشیات
حکایت نخجیران وشیر(45)
شنبه 92 مهر 6 , ساعت 10:7 صبح  

دعا و زارى کردن از روى اخلاص.

(1204) چون چنین شد ابتهال آغاز کن            

 

ناله و تسبیح و روزه ساز کن‏

(1205) ناله مى‏کن کاى تو علام الغیوب           

 

زیر سنگ مکر بد ما را مکوب‏

(1206) گر سگى کردیم اى شیر آفرین           

 

شیر را مگمار بر ما زین کمین‏

(1207) آب خوش را صورت آتش مده            

 

اندر آتش صورت   آبى   منه‏

(1208)از شراب قهر، چون مستی دهی

 

نیست‏ها را صورت هستی دهی

  (1209)چیست مستی؟ بند چشم از دید چشم

 

تا نماید سنگ گوهر، پشم یشم

  (1210)چیست مستی؟ حسّ‌ها مُبدل شدن

 

چوب گز اندر نظر صندل شدن

ابتهال: دعا کردن از روى اخلاص و زارى.

ابتهال آغاز کن : یعنی دعا وزاری کن تا خدا تو را از این فریب در امان نگه دارد

ساز کردن: ترتیب دادن.

علام الغیوب : یعنی دانندهْ اسرار ونهفته ها

سگی کردیم: یعنی کار ناپاک یا ناپسند از ما سر زد

آب خوش: یعنی وجود پاک مارابه صورتی درنیاور که مستحق آتش باشد

چوب گز: چوب درختان ریگزار که برای سوزاندن است .

 سندل :چوب خوش‌بوُست که برای تزئینات به‌کار می‏رود.

 ( 1204) وقتى این طور دیدى زارى کن تسبیح بگو و روزه بگیر و بدرگاه خدا بنال.( 1205) عرض کن بار الها اى کسى که تو علام الغیوب هستى ما را در زیر سنگ مکرهاى بد خورد نکن.() یا کریم العفو اى کسى که معایب بندگان را با رحمت خود پرده پوشى مى‏کنى براى گناهان ما از ما انتقام نکش.( 1206) اگر ما کار سگ را پیش گرفته متعرض اشخاص شده گناهى مرتکب گشته‏ایم اى کسى که آفریننده شیر هستى شیر را براى انتقام بر ما مسلط نفرما.() آن چه در عالم وجود است و اشیاء چنان که هستند و جانها را بهر حالت که هستند بما بنما.( 1207) آب گوارا را بصورت آتش در نیار و آتش را بصورت آب جلوه‏گر مفرما. ( 1208) تو بهر چیز توانایى چون از شراب قهر کسى را مست مى‏کنى نیستها بصورت هست جلوه مى‏کنند. ( 1209) مگر مستى چیست؟ وقتى چشم را از دیدن حقایق مانع شوى سنگ بنظر پشم و گوهر بنظر یشم خواهد آمد.

مولانا اشاره‏ای به قصه موسی و عبور او و یارانش از رود نیل و غرق شدن سپاه فرعون دارد. ثقیل، یعنی سپاه انبوه. وی سپس اشاره‏ای به قصه نمرود پادشاه بابل دارد، که مطابق روایات، ابراهیم را به آتش افکند و به خدا اعلان جنگ داد. پروردگار پشه‌ها را به جنگ او فرستاد. نمرود از عهده پشه‏ها بر نیامد و به محفظه‏ای مسی پناه برد که فقط سوراخی برای تنفس داشت. از همان سوراخ نیز پشه‌ای به درون محفظه رفت و از بینی نمرود وارد مغز او شد و مغز سرش را به تدریج خورد تا او را کشت. مولانا می‌گوید: گمراهان عاقبت بدی دارند و دچار قهر الهی می‏گردند.

قهر الهی اگر بخواهد گمراهان را به نابودی بکشاند، ممکن است به‌صورت خوش‌آیند پیش آید، به همین دلیل مولانا مستی از شراب قهر را مطرح می‏کند. دراین صورت آن‌چه وجود حقیقی ندارد، صورت هستی پیدا می‏کند و چشم انسان از دیدن حقایق باز می‏ماند. سنگِ ناچیز را گوهر و پشم را یشم می‏بیند. چنان حواس او از کار می‏افتد که چوب گز را سندل می‏بیند.


نوشته شده توسط محمدرضا افضلی | نظرات دیگران [ نظر] 
درباره وبلاگ

عرشیات

محمدرضا افضلی
تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد ....
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 60 بازدید
بازدید دیروز: 209 بازدید
بازدید کل: 1409073 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
فهرست موضوعی یادداشت ها
دین . عرفان . مثنوی .
نوشته های پیشین

اردیبهشت 92
خرداد 92
تیر 92
مرداد 92
شهریور 92
مهر 92
آبان 92
آذر 92
دی 92
بهمن 92
اسفند 92
فروردین 93
اردیبهشت 93
خرداد 93
تیر 93
مرداد 93
شهریور 93
مهر 93
آبان 93
آذر 93
دی 93
بهمن 93
اسفند 93
فروردین 94
اردیبهشت 94
خرداد 94
تیر 94
مرداد 94
شهریور 94
مهر 94
آبان 94
آذر 94
دی 94
بهمن 94
اسفند 94
فروردین 95
اردیبهشت 95
خرداد 95
تیر 95
مرداد 95
شهریور 95
لوگوی وبلاگ من

عرشیات
لینک دوستان من

معماری نوین
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(222)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(221)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(220)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(219)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(218)
[عناوین آرشیوشده]